ثبت تروما (Trauma Registry)

 

تعریف تروما

تروما به هر نوع آسیب فیزیکی شدید به بدن گفته می‌شود که معمولاً بر اثر حوادث ناگهانی مانند تصادفات رانندگی، سقوط، سوختگی، ضربه با اجسام یا جراحات ناشی از خشونت ایجاد می‌شود. این آسیب‌ها می‌توانند به اندام‌ها، استخوان‌ها، اندام‌های داخلی یا سیستم عصبی آسیب برسانند و در موارد شدید، زندگی فرد را تهدید کنند. درمان فوری و تخصصی نقش حیاتی در کاهش عوارض و نجات جان بیماران دچار تروما دارد.

 

هدف از برنامه ثبت تروما

ثبت بیماری تروما به معنای جمع‌آوری سیستماتیک و مستمر داده‌های مربوط به بیماران دچار آسیب‌های شدید بدنی (مانند تصادفات، سقوط، ضربه‌های نافذ یا بلانت) است. این سامانه با هدف پایش، تحلیل و بهبود روند درمان، پیشگیری و سیاست‌گذاری‌های سلامت طراحی می‌شود. اطلاعات ثبت‌شده شامل نوع تروما، مکان، شدت آسیب، اقدامات درمانی و پیامدهای بیمار است و می‌تواند به بهینه‌سازی مراقبت‌های اورژانسی و برنامه‌ریزی در حوزه سلامت کمک کند.

 

 گروه هدف:

 دانشجویان، اساتید و پژوهشگران

 

جمعیت مورد مطالعه

بیماران دچار آسیب‌های شدید بدنی (مانند تصادفات، سقوط، ضربه‌های نافذ یا بلانت)

 

روش جمع‌آوری اطلاعات در برنامه ثبت ملی تروما

۱. شناسایی موارد تروما

- بیماران ترومایی که به مراکز درمانی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی جهرم مراجعه می‌کنند، شناسایی می‌شوند. 

- موارد شامل انواع تروماهای ناشی از تصادفات جاده‌ای، سقوط، خشونت، سوختگی و سایر آسیب‌های فیزیکی است. 

 

2. ثبت اطلاعات بالینی و دموگرافیک

- داده‌ها از طریق پرسشنامه‌های استاندارد ثبت تروماجمع‌آوری می‌شوند. 

- اطلاعات شامل: 

  - مشخصات دموگرافیک (سن، جنس، محل سکونت، شغل و ...) 

  - مکانیسم آسیب (نوع حادثه، وسیله نقلیه involved و ...) 

  - شدت آسیب (بر اساس معیارهای ISS, GCS, RTS و ...) 

  - اقدامات درمانی انجام‌شده (جراحی، احیا، داروها و ...) 

  - زمان رسیدن به مرکز درمانی (زمان طلایی) 

  - پیامد درمان (فوت، بهبودی، عوارض و ...) 

 

3. روش جمع‌آوری داده‌ها

- ثبت دستی (کاغذی): ابتدا داده‌ها به صورت چک‌لیست کاغذی ثبت و سپس وارد نرم افزار اکسل می‌شوند. 

- هماهنگی با پرسنل درمانی: پرستاران، پزشکان و کادر فوریت‌های پزشکی (اورژانس ۱۱۵) در تکمیل داده‌ها مشارکت دارند. 

 

۴. کنترل کیفیت داده‌ها

- بازبینی توسط تیم تحقیقات تروما برای اطمینان از کامل و دقیق بودن اطلاعات. 

- حذف داده‌های تکراری و ناقص. 

 

5. آنالیز و گزارش‌دهی

- داده‌ها برای تحلیل اپیدمیولوژیک تروما در سطح استان و کشور استفاده می‌شوند. 

- نتایج در قالب گزارش‌های سالانه، مقالات علمی و ارائه به سازمان‌های مسئول (مانند وزارت بهداشت) منتشر می‌شود. 

 

کنترل کیفی داده های ثبت تروما

 

1. کنترل کیفی در مرحله جمع‌آوری داده‌ها

• آموزش نیروهای ثبت‌کننده:

پرسنل (پرستاران، پزشکان و کارشناسان ثبت تروما) قبل از شروع کار، دوره‌های آموزشی استاندارد را می‌گذرانند تا با تعاریف متغیرها و نحوه پرکردن فرم‌ها آشنا شوند.

• استفاده از راهنمای عملی (دستورالعمل استاندارد) برای ثبت یکسان داده‌ها در تمام مراکز.
• استفاده از چک‌لیست‌های ساختاریافته:

فرم‌های ثبت تروما شامل فیلدهای اجباری (مانند زمان رسیدن به بیمارستان، شدت آسیب با GCS/ISS) هستند که عدم تکمیل آن‌ها توسط سیستم علامت‌گذاری می‌شود.

 

2. کنترل کیفی پس از ثبت داده‌ها

• بازبینی دو مرحله‌ای (Double Data Entry):

در برخی موارد، داده‌ها توسط دو اپراتور جداگانه وارد می‌شوند و نتایج مقایسه می‌شوند تا خطاهای انسانی کاهش یابد.

 

• بررسی تصادفی (Random Audit):

تیم کنترل کیفیت، ۵-۱۰% از پرونده‌ها را به صورت تصادفی انتخاب و با اطلاعات منبع (پرونده پزشکی بیمار) مطابقت می‌دهد.

 

• پاکسازی داده‌ها (Data Cleaning):

شناسایی و اصلاح داده‌های پرت (Outliers)، مقادیر گم‌شده (Missing Data) و تناقض‌های منطقی

استفاده از نرم‌افزارهای آماری (مثل SPSSو Excel) یا ماژول‌های داخلی سیستم ثبت برای شناسایی خطاها.

 

۳. کنترل کیفی در سطح مرکزی دانشگاه

• آنالیز ماهانه/سالانه داده‌ها:

گزارش‌های تحلیلی از الگوهای تروما تهیه می‌شود تا ناهمخوانی‌های غیرمعمول (مثلاً افزایش ناگهانی تروماهای ناشی از سوختگی در یک ماه) بررسی شود.

 

• بازخورد به مراکز ثبت‌کننده:

در صورت شناسایی خطاهای سیستماتیک در یک مرکز (مثلاً تکمیل نکردن مکرر فیلدهای خاص)، آموزش‌های تکمیلی ارائه می‌شود.

 

• استانداردسازی با سایر مراکز ملی:

داده‌ها با پایگاه ملی ثبت تروما مقایسه می‌شوند تا از همخوانی با پروتکل‌های کشوری اطمینان حاصل شود.

 

4. ارزیابی مستمر کیفیت

 

تشکیل کمیته کنترل کیفیت تروما:

متشکل از اپیدمیولوژیست‌ها، متخصصان تروما و آماردانان که به‌صورت دوره‌ای عملکرد ثبت را ارزیابی می‌کنند.

 

روش انتشار نتایج

1. گزارش‌های داخلی به مدیران بیمارستان ها و کمیته تروما 

2. ارسال داده‌ها به وزارت بهداشت 

3. انتشار مقالات در مجلات علمی داخلی و خارجی

4. ارائه در کنفرانس‌های ملی و بین المللی

5. اطلاع‌رسانی عمومی

 

پروتکل به‌اشتراک‌گذاری داده‌های ثبت ملی تروما

 

۱. اصول کلی

- داده‌ها صرفاً برای اهداف پژوهشی، درمانی و سیاست‌گذاری قابل اشتراک‌گذاری هستند.

- رعایت قوانین اخلاق پزشکی و حفظ حریم خصوصی بیماران (حذف شناسه‌های شخصی) الزامی است.

 

۲. کاربران مجاز

- پژوهشگران داخلی/خارجی با تأیید کمیته اخلاق دانشگاه

- نهادهای دولتی (وزارت بهداشت، اورژانس کشور)

- بیمارستان‌های تحت پوشش

 

۳. درخواست دسترسی

تکمیل فرم درخواست شامل: هدف استفاده، متغیرهای موردنیاز، تعهدنامه محرمانگی، بررسی توسط کمیته ثبت تروما

 

۴. فرمت داده‌ها

- داده‌های ناشناس‌شده (بدون نام، کد ملی، آدرس)

- ارائه در قالب Excel/ SPSS با کدگذاری استاندارد

 

۵. محدودیت‌ها

- ممنوعیت انتقال داده به کاربران ثالث بدون مجوز

- ذکر منبع در تمام انتشارات

 

۶. نظارت

- بازرسی دوره‌ای استفاده از داده‌ها

- قطع دسترسی در صورت تخلف

 

شرایط همکاری با برنامه ثبت ملی تروما

 

تعهد به اصول اخلاقی (رعایت محرمانگی داده‌ها)

تخصص مرتبط (پزشکی، پرستاری، اپیدمیولوژی یا فناوری اطلاعات)

تأییدیه کمیته اخلاق دانشگاه

امضای تفاهم‌نامه همکاری

شرکت در دوره‌های آموزشی برنامه

 

 فرایند و شرایط استفاده ذی نفعان و پژوهشگران از داده ها:

 

اعضای دانشگاه علوم پزشکی جهرم پس از تصویب پروپوزال و گرفتن کد اخلاق از شورای پژوهشی با مراجعه به کارشناسان پژوهشی می توانند مجوز لازم جهت انجام تحقیقات را دریافت نمایند.

افراد محترم خارج از دانشگاه پس از تصویب پروپوزال و امضاء تفاهم نامه مشترک و هماهنگی با معاونت تحقیقات و فناوری و حراست دانشگاه می توانند دیتای مورد نیاز را دریافت نمایند.

از طریق شماره تماس 54474985-071 می توانید با کارشناس مسئول مربوطه در ارتباط باشید.

 

مصوبه اخلاق      اکسل تروما     تفاهم نامه        قرارداد مالی         مصوبه شورا